sasanid-cities-abu-nasr-palace//—–//نینامیرمحمدی//—–//محوطه باستانی قصرابونصر، در شش کیلومتری غرب شهر شیراز کنونی، در دامنه کوههای شمالی دشت شیراز و در مجاورت رودخانه خشک جای گرفته است. در عصر ساسانی، علاوه بر محوطه قصر ابونصر، محوطه پهندژ و مظهر قناتی در سعدیه، از لکههای زیستی مهم در دشت شیراز به حساب میآمدند. شهر شیراز کنونی در روزگار ساسانی وجود نداشت.\n’ +
‘\n’ +
`//—–//
محوطه باستانی قصر ابونصر، در شش کیلومتری غرب شهر شیراز کنونی، در دامنه کوههای شمالی دشت شیراز و در مجاورت رودخانه خشک جای گرفته است. در عصر ساسانی، علاوه بر محوطه قصر ابونصر، محوطه پهندژ و مظهر قناتی در سعدیه، از لکههای زیستی مهم در دشت شیراز به حساب میآمدند. شهر شیراز کنونی در روزگار ساسانی وجود نداشت.
موقعیت قصر ابونصر در دشت شیراز- نقشه پایه از (Whitcomb, 1985) – افزوده گرافیکی از متنآویس
1.شیراز 2.قصر ابونصر 3.بَرْم دلک 4.نقشبرجسته های ساسانی 5.پهندژ 6.سعدیه
موقعیت استقرار قصر ابونصر در دشت شیراز، در مرکز هندسی سه شهر مهم ساسانی یعنی بیشاپور، اردشیرخوره و استخر، به این حوزه جغرافیایی ماهیتی واسط و پیونددهنده داده است. علاوه بر این،از دشت شیراز به شهرهای مهم دیگر ساسانی از جمله فسا، دارابگرد و ارجان نیز راه باستانی وجود داشته است.
موقعیت دشت شیراز – نقشه پایه از (Whitcomb, 1985)- افزوده گرافیکی از متنآویس
خارج از محوطه باستانی قصر ابونصر و در سه کیلومتری غرب آن، چشمه تاریخی «بَرْمدلک» و سه نقشبرجسته ساسانی قرار دارند.(Whitcomb,1985, p. 13) این انتظام آشنا از همنشینی چشمه و نقش برجسته در فاصله کمی در خارج از شهر را در اردشیرخوره، بیشاپور و دارابگرد نیز میبینیم.
راست: نقشبرجسته در نزدیکی قصر ابونصر: شاهزاده ساسانی در حال اهدای گل سوسن به شهبانو- (وندائی،
1395، 195) چپ: گل سوسن پرسیکا – (وندائی، 1395، 195)
ارتباط قصرابونصر و نام شیراز
از نکات بسیار جالب توجه در مورد قصرابونصر، ارتباط آن با نام «شیراز» است. هسته تاریخی شیراز کنونی را، با ورود اعراب به ایران و پس از سقوط ساسانیان بنیان افکندد و پیش از این گمان میشد نام شیراز مربوط به بعد از ساسانیان است. اما با کشف مجموعه ارزشمندی از مهرها و اثر مهرهای مربوط به دوره ساسانی در محوطه قصر ابونصر، آگاهی جدیدی از «شیراز ساسانی» بهدست آمد. تعداد زیادی از مهرها و اثر مهرها، دارای نام «شیراز» به خط فارسی میانه بودند. این مسأله نشان میدهد که شهری به نام شیراز پیش از اسلام نیز وجود داشته و احتمالا در مکان قصرابونصر یا نزدیکی آن بوده است (Whitcomb, 1985, p. 15)
اثر مهر، یافتشده در محوطه قصرابونصر، «šērāz mow» به معنای مغ شیراز- (Akbarzadeh & Daryaee, 2012, p. 12)
محوطه قصر ابونصر از سه بخش اصلی تشکیل شده است. دو بخش «دژ» و «ناحیه غربی» بر تپههای غربی و شرقی محوطه نشستهاند و شهر، در فضای آمفیتأترمانند میان این دو تپه جای گرفته است.
پلان محوطه قصر ابونصر- نقشه پایه از (Whitcomb, 1985)– افزوده گرافیکی از متنآویس
لکه آبی: دژ – لکه نارنجی: محدوده شهر – لکه سبز: ناحیه غربی
نمای شرقی دژ- متنآویس
برای مطالعه بیشتر:
-
Akbarzadeh, D., & Daryaee, T. (2012). Inscribed Sasanian Bullae at the National Museum of Iran. E-Sasanika
-
Whitcomb, D. S. (1985). Before the Roses and Nightingales: Excavations at Qasr-i Abu Nasr, Old Shiraz. Metropolitan Museum of Art
`
دیدگاهتان را بنویسید